waxtuu - meŽphaa

REALIZADO POR: JUDITH IBARRA BRUNO (UNIONDE LAS PERAS).

Xuaniin mbaá duun.

Di xuaniín mbaa duu, na nataxauun na ixe xuaadiri, di xabo.

Xaujiin di mbaa duun rotoo, di natñajiin xuaridi, na jumba di natna juiin la xojiin xabo tsi kukiii . waxiin de rige nigiin ne tata SEVIASTIAN BRUNO LOPEZ , jamman nana TIBURCIA OROPEZA , di xtiguu atsú gambaa timba skiñuu wu ´a akho.

DI NIKAA BIYUU XUANIIN.

Di giniii diyuu xuajiin mbaa duu nijima ne jamaan biyuuu rudalo Guadalupe; tata Sebastian gamaan nana Tiburcia Oropeza. Di neneen bayoo nigumiin inbjiin ni rikhuun biyo wajiin biyuu wajiin rige, mi nida´ee di majnaan wajiin mi di majuun ijiin mi gamiin xabo sti ju´aan gexooo. Ni ta wa stigee nigiin di mbaa wu´a ijiin mi xujiin. Mbaá tata xige ju ´ee na wajiin rige.

Xaboo stii ju´aa gexooo nago wujee, dxundo roto na nutaan benta, ikhiin nanuujunn xabo sti najuun mba´aa wajiin de nakhaa na; san lubi, mií in ,xuaridii, mbaa xajiin di na nuugun motse dxuun roto di najman na wajiin rigeé.

Xuajiin dige ju´aa mba´a ini xabo sti mba´a, diii gu´wá xoo xabo stii, xoo tata. Sebastián Bruno López gamáa awiin: Bruno Candía, Bruno flores, Bruno Villar, Bruno Guerrero, Bruno García, Bruno Guzmán, Bruno Arraiga.

Xuajiin diguun “BRUNO”, dxijin xabo ijiin xoo sti juaan na mijjin xuajiin rige. Xoo xuajiin xndu´da, mi´iin , mba´a baa´a dxa´an di riga na guaa xabo sti ju´aa xuajiin mingin. Jamiin xabo sti ju´aa la aphaa.

XABOO STI JU ´AA GEXOO.

Xaboo sti ju´aa na xuajiin ri´ge ajma ñúmbaa, mbaiin xaboo buanuu, sti ijuiin ju´aa na aphaa, na mixii, na michaan, naga´uun mañajiin mux nuun di mopoo ijiin. Na xuajii ndaa mi nagoo na mba´aa ridaá, na´niin ijiin,gamin gu´iin na gú´ba, riguun tatiin.

Mbaiin naga guaan na mba´a rida, naguani gamiin nana , tata nana stige nañauiin gú´ba uun xabo mu´uun di mopo ijiin.

NA INGÍÍ XUAJIIN RIGE.

Riga gú´wa thana na nagoo, xaboo sti ju´a a xuajiin rige mi nagú xujiin xabo sti gú na xtingua

GÚ´WA NISTGA.

Rigaa gú´wa nistga na xuajiin rige, di dinii, de ajmaa, ando rige riga cuenta “Josefa Ortiz de Domínguez “, gú´wa de majan. di nagoo xujiin ijiin xaboo sti ju´aa.gexoo. gaman “Adolfo López Mateos.

GÚ´WA YAKHUU.

Gú´wa yakhuu di na ri ginii ñajuun xtangoo rí na´tháan numuun rí iwaá mba´iin tsí ju´aa na, wanda mba´a santo; rudalo, Guadalope, san miguel, magdalena “naguma xtaja”, mba´aa yaa nabayuu xaboo tsí gu´aa na gexoo.

GÚ´WA DI JU´AA XABOO.

Gú´wa na gu´maa gamá aan jumbaa, riga ma di cemento manga ri riajmuun xtangoo rí ja´nii ijmaa tsimbáyú jmuú ído imbáxuú imba tsina.

DI NAPHOO XABOO XUAJIIN RIGE.

Yaju´uun ñoon rigoo xede, yaduun rigoo rundúú, yaduu rigoo xtila, xtujiin. Yaoo naraboo, yaoo rigo rubú.

DI NONÉE XOBOO

Go´meen, di nakhaa ikhaa, ama´an , xti´iin di natuun xaboo.

DI MA´YANUUN NA XUAJIIN DI RIGA.

Riga´aa mbá nithuun tele grama, mbá ixe di nakha ando aphaa. Di un thuun xaboo ijiin tsí ju´aa na mb árida. Ja´aan gindoo ne agú ´uu, iyaa di naganuún na gú´wuun xaboo, xaboo tsí nañajuuun xuajiin.